Hiperaktivitenin nedenleri henüz tam olarak açıklanamıyor ancak hamilelikte katkı maddesi içeren yiyecekler tüketmenin etkili olduğu sanılıyor...
Ailelerin ve çocuğun yaşamını zorlaştıran hiperaktivitenin sebepleri ne yazık ki tam olarak bilinmiyor. Bugüne kadar beyin metabolizması ile ilgili çok çeşitli araştırmalar yapılmış olmasına rağmen hala kesin bir şey söylemek mümkün değil.
Çevrenin etkisi
Ancak hiperaktivitede ailesel geçiş üzerinde duruluyor. Bunun da nedeni, bozukluğun birinci dereceden akrabalar arasında görülmesi... En çok sorulan sorulardan birisi de ailenin tutumu ve çevrenin hiperaktivitenin ortaya çıkmasında ne kadar etkili olduğu. Eğer çocuk iyi gözlemlenerek zamanında ele alınmazsa, aile çocuğa karşı ilgisiz kalırsa alttaki biyolojik yatkınlık artabiliyor. Ayrıca bu konuda aileden çok çevrenin üzerinde duruluyor. Yani çevresel etkenler de tetikleyici olabiliyor.
Anne adayları dikkat!
Annenin hamilelik döneminde kurşun, hormon zehirlenmesine maruz kalması, yiyeceklere konulan katkı maddeleri, gıda boyalarının da hiperaktivitenin ortaya çıkışında etkili olduğu sanılıyor. Bu yüzden anne adaylarına her zaman doğal yiyeceklerle beslenmeleri öneriliyor. Prof. Dr. Aysel Ekşi ''Ancak bunların hiçbirinin kesin olduğu söylenemez, hepsi şüphe niteliğindedir. Ama yine de tedbir olarak anne adaylarının dikkatli olması gerekir'' diyor.
Nasıl hatalar yapar?
Hiperaktivite çocuğun günlük yaşamını da güçleştiriyor. Prof. Dr. Aysel Ekşi bu durumu örneklerle açıklıyor.
Çocuğun görme alanında bazı bozukluklar meydana gelebilir. Bu yüzden çocuk, özellikle bazı harfleri ve geometrik şekilleri iyi algılayamaz. Ayrıca görsel algılama bozukluğu nedeniyle sağını solunu karıştırabilir.
ÖRNEK: Bu çocuklar özellikle p,b,d harflerini karıştırabilir. ''Yap'' kelimesini görür ancak bunu ''Pay'' şeklinde okur ya da yazar.
Derinlik algısında bozukluk meydana gelebilir. Bu da mesafeleri yanlış değerlendirmesine yol açar.
ÖRNEK: Bir eşyaya uzandığında ne kadar yaklaştığını algılayamadığından eşyaları, devirir, çarpar, döker ve bu çocuklar sakar olarak nitelendirilir.
İşitsel alanda bozukluk yaşayabilir. Sesleri duyar ama farklılıkları ayırt edemeyebilir. Bu yüzden çoğu zaman kendisine söylenenleri yanlış anlar.
ÖRNEK: Bu çocuklar en çok ''geç'' - ''güç'' gibi birbirine çok benzeyen kelimeleri karıştırabilirler.
Konuşmada önemli olan noktayı algılamada güçlük çekebilir.
ÖRNEK: ''Mutfağa git, tenceredeki su dolmuşsa musluğu kapat''dediğinizde çocuk buradaki önemli noktayı kaçırır, yani su dolmuşsa kısmını atlayıp, mutfağa gittiğinde suyun dolup, dolmadığına dikkat etmeden musluğu kapatır ve geri gelir.
Bütünleme bozuklukları görülebilir. Bir olayı duyar ancak bunu bütünleyerek anlatamaz. Anlatırken ortasından başlar, sonra başa döner böylece olayı karmaşık bir hale getirir. Ayrıca bütünlemedeki bozukluklar nedeniyle sayıları da yanlış görür.
ÖRNEK: Diyelim ki 23 sayısını görür, kağıda 32 yazar ya da 2 artı 3 sorusu sorulduğunda 2 artı 5 eşittir 3 yanıtını verebilir. Sonucun 5 olduğunu bilmekle beraber, bütünleme bozukluğu nedeniyle yanlış sıralama yapar.
Uzmana danışın
Hiperaktif çocukların kendisini kontrol yeteneğini geliştirmeye yönelik çalışmalar yapılmalıdır. Toplum kurallarına uymayı öğrenmesi için bir uzmanın yardımcı olması son derece önemlidir.
Ruh sağlıkları bozulabilir
Hiperaktif çocukları bekleyen üzücü sonuçlardan biri de bu çocukların özel durumlarının toplum tarafından anlaşılamaması ve yaramaz, arsız, şımarık çocuk olarak değerlendirilmeleridir. Bu durum onların toplumdan dışlanmasına sebep olur, aynı şekilde arkadaş ilişkilerini de olumsuz yönde etkiler. Zamanla bu çocukların ruhsal durumları, dışlanmaya bağlı olarak bozulabilir.
Çocuğun olumlu yönlerinin kendisine mutlaka gösterilmesi, uygun bir dille anlatılması gerekir.
Hiperaktif çocuk yaşıtlarına zarar verir mi?
Bu konuyla ilgili soruyu International Polikliniği Etiler'den Uzman Psikolog Özden Dandul cevaplıyor. ''Bu çocuklar yaşıtlarına zarar verir'' gibi böylesi kesin bir zarardan söz etmek mümkün değil. Pekala hiperkatif olmayan çocukların da şu ya da bu nedenle birbirlerine zarar vermeleri mümkün. Ayrıca hiperaktif çocuğun davranışlarından büyük ölçüde okulda öğretmenler evde de anne baba sorumludur. Bu sorumlu kişiler özel bir duyarlılıkla ortamda gerekli düzenlemeleri yapıp, kuralları açık ve net bir şekilde ortaya koyup tutarlı olarak uygularlarsa zaten hiçbir çocuğun diğerine zarar vermesi normal şartlar altında söz konusu olmayacaktır.'
