Röntgen çekilirken, tedavi için ya da herhangi başka bir nedenle maruz kalınan radyasyon, gelişmekte olan fetus (anne rahmindeki bebek) için riskler oluşturur. Bu risklerin başlıcaları; doğum kusurları, büyüme geriliği ya da anne karnında ölüm olarak sıralanabilir. Fakat bu etkilerin ortaya çıkması veya şiddeti, alınan radyasyon dozuna bağlıdır. Radyasyona maruz kalmak yüzünden beyin ya da gözde ortaya çıkabilen bozukluklar genellikle 50 rad birimin üzerindeki dozlarda görülür.
Rad; radyasyonun dozunu tespit etmek üzere kullanılan bir ölçüdür. 50 rad ya da üzeri doz radyasyona maruz kalmak, çoğunlukla gebe kalındığı ve farkına varılmadan kanser tedavisi için radyoaktif madde kullanıldığında mümkün. Tanı koymak için çekilen röntgen sırasında hastanın karşılaştığı doz, çekilen film sayısına bağlı olarak 0.02 ile 5 rad arasında değişir. 5 rad’ın altında, herhangi bir hasar ya da büyüme geriliği oluştuğuna dair bir kanıt yok.
20 RAD ÜSTÜ TEHLİKELİ
Anne karnında radyasyona maruz kalmak, lösemi ve diğer çocukluk çağı kanser risklerini de artırabilir. Fakat bu konuda yapılan çalışmaların sayısı az ve bulgular da çelişkili. Genel olarak 5 rad’ın altındaki radyasyon alışları gebeliği sonlandırmak için bir neden olarak kabul edilmiyor. Tam olarak oluşabilecek hasar, radyasyonun dozu yanında ne zaman alındığı ile de yakından ilgili. Genellikle istenmeyen etkilerin görülebileceği bir eşik değerinden bahsedilebilir. Organların biçimlendiği hamileliğin ilk üç ayı içerisinde maruz kalınan 20 rad ve üzeri radyasyon, genel kabule göre fetusta hasarlara neden olabilen eşik değeri. Çoğu teşhis amaçlı röntgen çekimlerinde bundan çok daha az radyasyon açığa çıkıyor. Modern görüntüleme cihazları, özellikle bu konu göz önüne alınarak, düşük radyasyon üretmek üzere planlanıyor. Baş, boyun, göğüs, kol ve bacaklara yönelik röntgen çekimlerinde, fetus 1 rad’ın altında doz alır. Karna yönelik uygulamalarda ise bu doz yükselebilir.
ZORUNLUYSA ÇEKTİRİN
Gebeyseniz ya da gebe kalmayı düşünüyorsanız, zorunlu olmayan çekimlerden kaçınmanızda fayda var. Bazı uzmanlar, acil olmayan röntgen çekimlerinin, adet sırasında ve yumurtlama gerçekleşmeden önce yapılmasını öneriyor. Böylece; farkına varılmadan oluşmuş gebeliklerde riskin ortaya çıkmayacağı düşünülüyor. Bazı uzmanlar ise 25 rad’ın üzerinde radyasyon alınmış ise hamile kalmak için birkaç ay beklenmesini tavsiye ediyor. Genel olarak yapılması gereken; hamileliği sadece planlıyor olsanız bile kendinizi gebe kabul edip ona göre davranmak. Kendi sağlığınız için gereken acil uygulamalarda, bebeğinizi koruyacak kurşun gömleklerle riski azaltabilirsiniz. Karna yönelik görüntülemelerde ise ultrason gibi alternatif yöntemler kullanılabilir. Bunlara doktorunuzla konuşarak karar verebilirsiniz. Radyasyona maruz kalmış olmak, mutlaka gebeliği sonlandırmak anlamına gelmez. Bir genetik ve radyasyon onkolojisi uzmanı, size ne yapılması gerektiğine dair yol gösterecektir.
Kaynak: Uz. Dr. Eren Eroğlu
