Çölyak, buğday, arpa ve çavdarda bulunan 'gluten'' adlı proteine alerji nedeniyle gelişiyor. Hastaların ömür boyu özel bir diyet yapması gerekiyor.
Toplumda ince bağırsak alerjisi olarak bilinen Çölyak hastalığı, buğday, arpa, çavdar ve yulaf gibi tahılların unlarıyla hazırlanan yiyeceklerde (pide, simit, börek, makarna) bulunan bir protein maddesi olan glutene karşı oluşuyor. Prof. Dr. Ayhan Gazi Kalaycı, çok gizli belirtilerle seyredebildiği gibi yaşamı tehdit eden ağır tablolara da yol açan hastalığın tek tedavisinin ömür boyu glutensiz bir diyet uygulamak olduğunu söylüyor. Çocuklarda daha sık görülmesine rağmen hastalık bulguları hayatın herhangi bir döneminde de ortaya çıkabiliyor.
KARIN ŞİŞLİĞİ VE BÜYÜME GERİLİĞİ
Gluten aynı zamanda pek çok gıdanın üretiminde (bisküvi, gofret, reçel gibi) kıvam verici madde olarak da kullanılıyor. Normal de aldığımız besinler midede hazmedildikten sonra ince bağırsağa geçer ve gerekli besin maddeleri ince bağırsakta bulunan villüs çıkıntıları sayesinde emilerek kana karışır. Çölyak hastalarında villüslar, gluten proteini tarafından yok edildiği için ince bağırsaktaki emilim bozulur. Bağırsaklarda emilim bozulunca da hastalık bulguları ortaya çıkar. En sık görülen belirtiler; tekrarlayan ishaller, karın şişliği, büyüme geriliği, iştahsızlık, halsizlik ve kansızlıktır.
KANSIZLIK DA GÖRÜLEBİLİR
Her çölyak hastasında bu belirtilerin hepsinin aynı anda görülmeyebileceğini ifade eden Prof. Dr. Kalaycı, bazen tek başına tekrarlayan demir eksikliği kansızlığı, boy kısalığı veya sık ve kötü kokulu dışkılamanın hastalığın yegane bulgusu olabileceğini vurguladı.
DİYETSİZ OLMAZ
Gluten, çölyak hastaları için çok zararlıdır. Tam diyet uygulandığında hastalık bulguları hızla düzelir ve çocuklar yaşıtları gibi sağlıklı olur. Arada bir glutenli gıdaların tüketilmesi de doğru değildir.
Beslenmede nelere dikkat edilmeli?
Çölyak hastalığında tek tedavi yöntemi ömür boyu glutensiz diyet uygulamaktır. Glutensiz diyet yapan hastalarda hastalık bulguları hızla düzelmeye başlar. Diyet yaparken az miktarda dahi gluten içeren besinlerin alınmamasına özen gösterilmelidir. Tedavi başlangıcında, diyete ek olarak emilim bozukluğu nedeniyle gelişen vitamin ve mineral eksiklikleri (demir, çinko ve folik asit eksikliği gibi) düzeltilmelidir.
Düzenli kontrol muayeneler yapılmalı ve bu eksikliklerin tekrarlayıp tekrarlamadığı denetlenmelidir. Glutensiz diyet; buğday, arpa, çavdar ve yulaf gibi gluten içeren tahıllar ve bu tahıl unlarıyla hazırlanan gıdaları tüketmemektir. Pirinç, mısır ve patates serbesttir. Çölyak hastaları özel glutensiz un kullanarak yapılmış olan ekmek, börek, poğaça, kurabiye ve tatlı çeşitlerini tüketebilir.
